Πώς θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν 4 δις ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό;

Με δεδομένη την πολιτική εσωτερικής υποτίμησης, ιδιαίτερα στον τομέα των μισθών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, αλλά και στη βάση σύγχρονων πορισμάτων για την αναποτελεσματικότητα και τα άμεσα και έμμεσα οικονομικά βάρη μιας σειράς δημόσιων πολιτικών, όπως η ποινικοποίηση και εγκληματοποίηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν έως και 4 δις ευρώ, ως ακολούθως:

1. Δημόσιες δαπάνες συντήρησης πολιτικού συστήματος

Οι συνολικές ετήσιες κρατικές δαπάνες για χορηγίες πολιτειακών και κυβερνητικών αξιωματούχων (μισθοί, χορηγίες, αποζημιώσεις, καταναλωτικές και λειτουργικές δαπάνες) αγγίζουν, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2012, τα 276,8 εκατ. ευρώ(βλ. και Πίνακα 1). Αν συνυπολογιστούν και τα κονδύλια των απόρρητων δαπανών (περίπου 60 εκατ. ευρώ), το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 336,8 εκατ. ευρώ. Εφαρμόζοντας και σε αυτή την περίπτωση το ποσοστό (μεσοσταθμικά 60%) περικοπής των μισθολογικών και λοιπών απολαβών των καλύτερα αμειβόμενων υπαλλήλων της κεντρικής διοίκησης, ήτοι του Υπ. Οικονομικών, οι εν λόγω δαπάνες θα μπορούσαν να διαμορφωθούν στα 134,7 εκατ. ευρώ, εξοικονομώντας έτσι το ποσό των 202,1 εκατ. ευρώ.

Πίνακας 1: Δημόσιες δαπάνες για συντήρηση πολιτικού συστήματος
Είδος δαπάνης Προϋπολογισμός 2012(ευρώ)
1. Προεδρία της Δημοκρατίας 4 520 000
Αποδοχές και συντάξεις 3 220 000
Πρόσθετα και παρεπόμενα έξοδα 400 000
Καταναλωτικές δαπάνες 900 000
2. Βουλή των Ελλήνων- βουλευτές 170 972 000
Αποζημίωση βουλευτών 21 346 400
Αποζημίωση βουλευτών για συμμετοχή σε τμήμα διακοπών 2 875 000
Επίδομα οργάνωσης γραφείου βουλευτών 8 146 000
Οικογενειακή παροχή βουλευτών 212 800
Έξοδα κίνησης βουλευτών 1 705 100
Εργοδοτική εισφορά βουλευτών υπέρ ΕΟΠΠΥ 850 000
Αντιμισθία συνεργατών βουλευτών 12 786 600
Αποζημίωση για υπερωριακή απασχόληση στα γραφεία βουλευτών 9 509 950
Συντάξεις πρωθυπουργών και βουλευτών 30 000 000
Δαπάνες προσωπικού, καταναλωτικές, παρεπόμενες, μεταβιβαστικές 83 540 150
3. Δήμαρχοι 56 000 000
Χορηγία σε δημάρχους και προέδρους κοινοτήτων 56 000 000
4. Μετακινήσεις πολιτικών αξιωματούχων 7 343 120
Έξοδα μετακίνησης πολιτικών αξιωματούχων στο εσωτερικό 3 849 920
Έξοδα μετακίνησης πολιτικών αξιωματούχων στο εξωτερικό 3 493 200
5. Οικονομική ενίσχυση των πολιτικών κομμάτων 30 880 000
Οικονομική ενίσχυση των πολιτικών κομμάτων 30 880 000
6. Γεν. Γραμματεία Κυβέρνησης- Πολιτικά γραφεία 7 181 850
Γεν. Γραμματεία Κυβέρνησης 1 985 850
Πολιτικό γραφείο Πρωθυπουργού 3 009 000
Πολιτικό γραφείο Α΄ Αντιπροέδρου Κυβέρνησης 667 500
Πολιτικό γραφείο Β΄ Αντιπροέδρου Κυβέρνησης 632 000
Πολιτικό γραφείο ΥΠ. Επικρατείας 460 000
Πολιτικό γραφείο υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ 427 500
Γενικό Σύνολο (1+2+3+4+5+6) 276 896 970
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Κρατικού Προϋπολογισμού 2012



2. Άμεσο και έμμεσο δημοσιονομικό κόστος για την Εκκλησία / Θρησκευτικούς οργανισμούς

Το άμεσο δημοσιονομικό κόστος της Εκκλησίας ανέρχεται στα 269,6 εκατ. ευρώ (βλ. Πίνακα 2). Ωστόσο, η απαλλαγή της φορολόγησης των ακινήτων της Εκκλησίας, η έλλειψη περιουσιολογίου και η συνολική ευνοϊκή φορολογική αντιμετώπιση εν γένει των δραστηριοτήτων των θρησκευτικών οργανισμών, συνεπάγεται ένα πολύ μεγάλο φόρων που δεν καταβάλλονται (φορολογικές δαπάνες υπέρ της Εκκλησίας). Αυτές οι φορολογικές δαπάνες μπορεί σωρευτικά να υπερβαίνουν τα 450-600 εκατ. ευρώ. Συνολικά, οι άμεσες δημοσιονομικές δαπάνες για την Εκκλησία και οι έμμεσες (φορολογικές δαπάνες) μπορεί να υπερβαίνουν το 1 δις ευρώ. Η μεταρρύθμιση του συστήματος φορολογικής μεταχείρισης της Εκκλησίας με ανάληψη του κόστους της από την ίδια την Εκκλησία μπορεί να εξοικονομήσει περί τα 719- 869,6 1 εκατ. ευρώ.

Πίνακας 2. Δημοσιονομικό κόστος της Εκκλησίας (2007-2012, σε εκατ. ευρώ)
Δαπάνες/ Έτος 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Α. Γεν. Γραμματεία Θρησκευμάτων/ ΥΠΕΠΘ 230,3 238,3 250,4 246,9 232,4 199,6
1. Μισθοδοσία αρχιερέων & ιεροκηρύκων 5,7 5,7 6,1 6,2 6,6 4,2
2. Μισθοδοσία εφημεριακού κλήρου 21,1 21,9 23,0 22,6 21,2 18,5
3. Επιχορήγηση αγιορείτικων μονών 2,5 2,6 2,7 2,5 1,9 1,5
4. Επιχορήγηση σε λοιπούς εκκλησιαστικούς οργανισμούς 1,1 1,1 1,1 0,9 0,4 0,2
5. Επιχορήγηση στις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Σχολές - 2,0 2,1 2,2 1,4 0,9
Β. Συντάξεις κληρικών & υπαλλήλων ΤΑΚΕ 60,0 63,5 72,4 76,8 70,0 70,0
Σύνολο (Α+Β) 290,3 301,8 322,8 323,7 302,4 269,6
Πηγή: Ιδία επεξεργασία στοιχείων Κρατικών Προϋπολογισμών


Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα στοιχεία του 2012, η χρηματοδότηση για την πολιτική νέας γενιάς (Γεν. Γραμματεία Νέας Γενιάς) αντιστοιχεί μόλις στο 1% της δημόσιας χρηματοδότησης για την Εκκλησία και τους οργανισμούς της.



3. Αμυντικές δαπάνες- εξοπλισμοί

Η Ελλάδα δαπανά ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά επί του ΑΕΠ σε αμυντικές και εξοπλιστικές δαπάνες στον κόσμο. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΝΑΤΟ για το 2010, η Ελλάδα εν μέσω χρεοκοπίας, βαθιάς ύφεσης και αυξανόμενης φτώχειας, διέθεσε σχεδόν το 3% του ΑΕΠ της σε αμυντικές δαπάνες, έχοντας το δεύτερο μεγαλύτερο σχετικό ποσοστό μετά τις ΗΠΑ.[1] Ειδικά, οι νέες εισαγωγές όπλων, κόστισαν στην Ελλάδα την περίοδο που συμμετέχει στην Ευρωζώνη περίπου 10 δις ευρώ, στοιχείο που την κατατάσσει 4η μεγαλύτερη χώρα-εισαγωγέα όπλων το αντίστοιχο χρονικό διάστημα 2001-2011, μετά την Κίνα, την Ινδία, τη Νότια Κορέα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.[2]
Για το 2012, έχουν προϋπολογιστεί συνολικά για αμυντικές δαπάνες, 4,079 δις ευρώ (βλ. Πίνακα 3). Μια περικοπή, ανάλογη αυτής για τα ασφαλιστικά ταμεία και τις υγειονομικές δαπάνες, της τάξης του 50%, θα εξοικονομούσε 2 δις ευρώ. Το αντεπιχείρημα της τουρκικής ή άλλης απειλής, απλώς δεν υφίσταται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Αν όμως ισχύει, τότε πολύ απλά η χώρα έχει στην μεν ΕΕ εκχωρήσει μέρος της κυριαρχίας της (πχ. νομισματικός τομέας) και στο δε ΝΑΤΟ χρήματα και συμμετοχή σε στρατιωτικές δραστηριότητες (πχ. Αφγανιστάν, βάσεις στην Κρήτη) χωρίς να απολαμβάνει στρατιωτικής προστασίας!

Πίνακας 3. Αμυντικές δαπάνες και δαπάνες εξοπλισμών (Υπ. Εθνικής Άμυνας)*
Είδος δαπάνης Προϋπολογισμός 2012(ευρώ)
1. Κεντρική Υπηρεσία 1 026 460 000
Αποδοχές και συντάξεις 5 000 000
Πρόσθετα και παρεπόμενα έξοδα 960 000
Καταναλωτικές δαπάνες 19 900 000
Μεταβιβαστικές πληρωμές 600 000
Δαπάνες εξυπηρέτησης δημόσιου χρέους εξοπλισμών 1 000 000 000
2. Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας 27 120 000
Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές 160 000
Καταναλωτικές και σύνθετες παροχές 15 500 000
Μεταβιβαστικές πληρωμές 1 660 000
Δαπάνες ΝΑΤΟ 9 800 000
3. Τριμερές Στρατηγείο Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.) 7 720 000
Αποδοχές και συντάξεις 4 800 000
Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές 150 000
Καταναλωτικές και σύνθετες δαπάνες 2 770 000
4. Γενικό Επιτελείο Στρατού (Γ.Ε.Σ.) 1 528 349 000
Αποδοχές και συντάξεις 1 140 000 000
Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές 34 400 000
Καταναλωτικές δαπάνες 335 840 000
Μεταβιβαστικές πληρωμές 459 000
Δαπάνες ΝΑΤΟ 17 650 000
5. Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (Γ.Ε.Ν.) 571 229 000
Αποδοχές και συντάξεις 399 000 000
Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές 11 700 000
Καταναλωτικές δαπάνες 149 000 000
Μεταβιβαστικές πληρωμές 129 000
Δαπάνες ΝΑΤΟ 11 400 000
6. Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας 918 127 000
Αποδοχές και συντάξεις 581 500 000
Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές 15 500 000
Καταναλωτικές δαπάνες 262 900 000
Μεταβιβαστικές πληρωμές 277 000
Δαπάνες ΝΑΤΟ 57 950 000
Γενικό Σύνολο (1+2+3+4+5+6) 4 079 005 000

* Δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες για την Ε.Μ.Υ., τη Μονάδα Αεροπορικής Εξυπηρέτησης Δημόσιων Υπηρεσιών και την Ε.Υ.Π.
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Κρατικού Προϋπολογισμού 2012




4. Ποινικοποίηση- Εγκληματοποίηση της χρήσης ναρκωτικών

Η ποινικοποίηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο παγίδευσης πολλών συμπολιτών μας (συνήθως παραγωγικής ηλικίας) σε μια αυτοτροφοδοτούμενη εμπλοκή με τις αστυνομικές, δικαστικές και σωφρονιστικές αρχές, αυξάνοντας έτσι τόσο το άμεσο δημοσιονομικό κόστος συντήρησης μέρους της αστυνομίας, των δικαστηρίων και των φυλακών αλλά και ένα σημαντικά υψηλό και δύσκολα προσεγγίσιμο έμμεσο οικονομικό και κοινωνικό κόστος (απώλεια εργατικού δυναμικού, απώλεια εσόδων από την εθνική οικονομία, απώλεια φόρων, κόστος κλοπών, ενίσχυση εμπορίας ναρκωτικών και συναφών εγκληματικών δραστηριοτήτων).

Η από-ποινικοποίηση της χρήσης των ναρκωτικών και η εφαρμογή ενός άλλου προτύπου αντιμετώπισης του φαινομένου (εξω-ιδρυματική μεταχείριση, κοινωνικές δομές, συντήρηση και διατήρηση εντός της κοινωνίας και της αγοράς εργασίας) δύναται να έχει με πολύ συντηρητικούς υπολογισμούς ένα όφελος της συνολικής τάξης των 815 εκατ. ευρώ- 1 δις ευρώ.

Αναλυτικότερα, στην ελληνική περίπτωση:

• Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ για το 2010[3], το 1/3 των κρατούμενων στις ελληνικές φυλακές αφορούν παραβάτες του νόμου περί ναρκωτικών: 4419 άτομα (1584 υπόδικοι και 2835 κατάδικοι) σε σύνολο 12312 κρατουμένων. Η αναλογία αυτή (1/3) φαίνεται ότι ένα σχετικά σταθερό στοιχείο του πληθυσμού των φυλακών[4]. Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το 2007 (τελευταίο έτος με αναλυτικά στοιχεία), το 33% περίπου των κρατούμενων στις φυλακές για ναρκωτικά αφορούσε την κάνναβη, οι μισοί δεν αυτών ήταν καταδικασμένοι για διακίνηση-εμπορία ως χρήστες. Δεδομένου ότι η προβλεπόμενη δαπάνη για το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας ανέρχεται στα 113 εκατ. ευρώ (κρατικός προϋπολογισμός 2012), το 1/3 αυτών (37,3 εκατ. ευρώ) δικαιολογείται λόγω του νόμου περί ναρκωτικών.

• Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας για το 2010[5], το 43% των υποθέσεων με τις οποίες ασχολήθηκε συνολικά στην ελληνική επικράτεια, αφορούσε το νόμο περί ναρκωτικών και το 49% των δραστών επίσης αφορούσε το νόμο περί ναρκωτικών. Με δεδομένη την δαπάνη για την Ελ.ΑΣ. να ανέρχεται περίπου στο 1,5 δις ευρώ το 2012 (κρατικός προϋπολογισμός), και τα στοιχεία τα στοιχεία για την κατανομή του αστυνομικού έργου ανά τομέα παραβατικότητας, προκύπτει ότι το 43% αυτής της δαπάνης, ήτοι 645 εκατ. ευρώ, αφορά την πρόληψη και καταστολή της παραβίασης του νόμου περί ναρκωτικών.


• Ένα μεγάλο μέρος των υποθέσεων που εκδικάζονται στα ποινικά δικαστήρια της χώρας αφορά το νόμο περί ναρκωτικών. Σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία της Ελ.ΑΣ. μόνο το 2010, είχαμε 10010 σχετικές υποθέσεις με 13015 κατηγορούμενους. Αυτό σημαίνει ένα άμεσο δημοσιονομικό κόστος λειτουργίας της ποινικής δικαιοσύνης και ένα κόστος για αμοιβές δικηγόρων/ έξοδα συνολικά για νομική υπεράσπιση των κατηγορούμενων. Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία ποινικής δικαιοσύνης[6], η συντριπτική πλειοψηφία των καταδικασθέντων με βάση το νόμο περί ναρκωτικών, αναφέρεται στη χρήση ναρκωτικών ουσιών και την κατοχή ή καλλιέργεια μικροποσότητας προς ιδία χρήση. Θα μπορούσε να εκτιμηθεί χονδρικά ότι ένα σημαντικό ποσό της κρατικής δαπάνης για τα δικαστήρια (371 εκατ. ευρώ το 2012), αφορά τις υποθέσεις των ναρκωτικών ή των παραβάσεων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά (περίπου 100 εκατ. ευρώ).

• Ένα μεγάλο τμήμα των χρηστών ναρκωτικών ουσιών εμπλέκεται σε παραβατικότητα που σχετίζεται με τις ανάγκες της χρήσης προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα αγοράς της δόσης τους. Η εν λόγω παραβατικότητα επίσης επιβαρύνει τον προϋπολογισμό της αστυνομίας, της δικαιοσύνης και του σωφρονιστικού συστήματος. Επίσης, συνεπάγεται ένα σημαντικό οικονομικό κόστος για τους θύτες και τις ασφαλιστικές εταιρείες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2011, οι υποθέσεις μικροπαραβατικότητας (κλοπές- διαρρήξεις) ανήλθαν στις 96000.

• Οι 4419 κρατούμενοι στις φυλακές της χώρας (2010) για το νόμο περί ναρκωτικών τίθενται εκτός αγοράς εργασίας. Εάν καθένας από αυτούς εργαζόταν με τον κατώτατο μισθό (580 ευρώ μηνιαίως, 6960 ευρώ ετησίως), θα υπήρχε στην οικονομία ένα πρόσθετο εισόδημα 32,8 εκατ. ευρώ με ωφέλειες για τα δημόσια έσοδα (φορολογικά, ασφαλιστικές εισφορές, κοινωνικές παροχές).



5. Συνολική εξοικονόμηση

Τομέας πολιτικής/ δαπάνης Κόστος
(εκατ. ευρώ) Εξοικονόμηση
(εκατ. ευρώ)
1. Συντήρηση πολιτικού συστήματος 276,8 202,1
2. Εκκλησία/ Θρησκευτικοί Οργανισμοί 719 – 869,6 719- 869,6
3. Αμυντικές δαπάνες-εξοπλισμοί 4 079 2 000
4. Ποινικοποίηση ναρκωτικών 815,1- 1 000 815,1- 1 000
Σύνολο 5 889 – 6 225 3 736 – 4 071



________________________________________
[1] http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_2011_03/20110309_PR_CP_2011_027.pdf
[2] http://www.sipri.org/databases/armstransfers

[3] http://www.ektepn.gr/Documents/PDF/ETHSIA_EKUESH_2011.pdf.
[4] ΕΛ. ΣΤΑΤ., Βάση δεδομένων: Σωφρονιστική Στατιστική.
[5] http://www.astynomia.gr (Στατιστικά Στοιχεία).
[6] ΕΛ. ΣΤΑΤ, Βάση Δεδομένων: Ποινική Δικαιοσύνη.


Το κείμενο είναι το Δημήτρη Μπουρίκου. Συντονιστή της Θ.Ο. Οικονομίας των ΟΠ. Ευχαριστίες οφείλονται στην Ελεάννα Ιωαννίδου και τον Ανδρέα Βασιλείου για τη συμβολή τους στο παρόν άρθρο με ιδέες και στοιχεία.